Tap

Walt Whitman - Biografiýa

Witmanyň terjimehaly: Durmuş, döredijilik we Amerikan edebiýatyna täsiri

Walt Whitman - Amerikanyň liriki zehini we ABŞ-nyň taryhynda iň täsirli şahyrlaryň biri bilen baglanyşykly at. Onuň döredijiligi, şol sanda meşhur "Öz-özüňi söýýän aýdymlar" ("Leaves of Grass") goşgular ýygyndysy Amerikanyň demokratiýasynyň, erkinliginiň we raýat şahsyýetiniň nyşanyna öwrüldi. Bu terjimehalda onuň durmuşynyň esasy pursatlaryny, amerikan edebiýatyna we iň meşhur eserlerine edýän täsirini gözden geçireris.

Walt 1819-njy ýylyň 31-nji maýynda Nýu-Yorkorkuň West Hils şäherinde kwaker maşgalasynda dünýä indi. Çagalygy sada, ýöne kitaplara we bilimlere baý bolupdyr. Ol çagalygynda edebiýata gyzyklanma bildirip, goşgy ýazyp başlapdyr. Amerikan rewolýusiýasy döwründe aktiwist bolan atasy Walta uly täsir edip, ony raýat işjeňligine ruhlandyrdy.

Walt karýerasyna mugallym we journalisturnalist bolup başlady. Ol dürli gazetlerde we neşirlerde işledi, ýöne onuň hakyky höwesi hemişe poeziýa boldy. 1855-nji ýylda "Öz söýgüsiniň aýdymlary" atly ilkinji goşgular ýygyndysyny neşir etdi.

"Öz söýgüsiniň aýdymlary" öz döwrüniň ynkylap eseridir. Olarda Witman tebigat, şahsyýet aňy we erkinligi bilen sazlaşyk ideýasyny beýan etdi. Onuň goşgulary jyns, ölüm, tebigat we adam duýgularyny beýan edýän erkin görnüşi we aç-açanlygy bilen tapawutlanypdyr. Bu ýygyndy amerikan poeziýasynyň nusgawy görnüşine öwrüldi we şondan bäri köp dillere terjime edildi.

Walt "öz-özüňi söýmek" ideýasynyň tarapdarydy, bu bolsa özüne we umuman adamzada bolan söýgini we hormaty aňladýardy. Ol adam bilen tebigatyň arasyndaky sazlaşyga, şeýle hem şahsyýetiň we söz azatlygynyň ähmiýetine ynanýardy. Onuň filosofiýasy transendentalizmden we romantizmden ylham alýardy, ýöne ol oňa özboluşly Amerikan ölçeglerini berdi.