Topish

Lucius Apuley - Biografiya

Apuley (taxminan 123 - 180 yildan keyin) - Rim adabiyoti va falsafasi ramzi sifatida asriy xotirada qolgan nom. Uning asar va gʻoyalari oʻquvchi va tadqiqotchilar avlodini ilhomlantirishda davom etmoqda. Ushbu tarjimai holda Lyusi Apuleyning hayoti va ijodi, adabiyot va falsafaga qo’shgan hissasi hamda qadimiy madaniyat nuqtai nazaridan uning ahamiyatini ko’rib chiqamiz.

Lutsiy taxminan 123 yilda Afrikaning (hozirgi Tunis) Madur shahrida tugʻilgan. U bilimli va badavlat oiladan boʻlib, sifatli taʼlim olish imkonini berdi. Karfagen universiteti va Afinada tahsil olgan va u yerda ritorika, falsafa va yunon adabiyotini o’rganishga kirishgan. Bu taʼlim uning kelajakdagi ijodiy va intellektual saʼy-harakatlari uchun asos boʻldi.

Lyusi Apuleyning eng mashhur va muhim asari lotin tilida yozgan «Oltin eshak» (Metamorphoses, yoki Asinus Aureus) romanidir. Bu roman psixologik nasr, falsafa, diniy tasavvuf va komediya unsurlarini uygʻunlashtirgan noyob asardir.

«Oltin eshak» da Lutsius ismli yigit sehrli kuchlarni sinab koʻrish istagida eshakka aylangani haqida hikoya qilinadi. Butun roman uning sarguzashtlari va inson qiyofasini tiklash yo’lini izlash haqida hikoya qiladi. Bu asar sehr, din, sevgi, sarguzasht va ruhning o’zgarishi kabi ko’plab mavzularni o’rganadi.

Lusiy Apuley ham faylasuf boʻlib, diniy masalalarga qiziqardi. Uning «Metamorfozlar» asarida plutonik falsafa va diniy marosimlarning koʻplab elementlari, jumladan maʼbuda Isidaning kult tashabbuslari mavjud. Oʻshanda Ishidaning sig’inishi Rimda mashhur bo’lib, Apuley bu diniy an’ananing faol tarafdori bo’lgan.

Lyusi Apuleyning shaxsiy hayoti haqida koʻp narsa maʼlum emas. U boy Rim fuqarosining qizlaridan biriga uylangan va umrining koʻp qismini falsafa va notiqlik fanlaridan dars berib oʻtkazgan. Uning maqomi va ma’lumoti uni o’z davridagi jamiyatda muhim shaxs qilib qo’ydi.