Tap

Uriuri Oleşa - Biografiýa

Karlowiç Oleşa (1899-1960) - XX asyryň sowet edebiýatynda özboluşly zehiniň we döredijilik batyrlygynyň nyşanyna öwrülen at. Eserleri satirany, jadyly realizmi we jemgyýetçilik allegoriýasyny özünde jemleýän Oleş öz döwrüniň iň täsirli ýazyjylarynyň biri hasaplanýar. Geliň, bu görnükli edebiýatçynyň durmuşyna we döredijiligine seredeliň.

Uriuri 1899-njy ýylyň 3-nji martynda Ukrainanyň Kirowograd şäherinde doguldy. Ol ýaşlygynda edebiýata gyzyklanma bildirip, goşgy we hekaýa ýazyp başlapdyr. Orta mekdebi gutarandan soň Kiýew uniwersitetine girip, edebiýaty we sungaty öwrendi. Şol döwürde ol edebiýat gurşawy bilen tanyşdy we eserlerini çap edip başlady.

Oleşanyň döredijiligini bir söz bilen bölmek we beýan etmek kyn. Onuň eserleri özboluşly stili bilen tapawutlanýar, bu ýerde satirik we gülkünç fon jadyly realizm we alegoriýa bilen utgaşýar. Ol dürli mowzuklara ýüzlenýärdi, ýöne onuň esasy gyzyklanmalary adam tebigaty, jemgyýeti, sungaty we güýji boldy.

Oleşanyň iň meşhur eseri 1929-njy ýylda ýazylan "Zawod mämişi" romany boldy. Bu eser dünýä edebiýatynyň klassikasyna öwrülip, medeniýete we sungata çuňňur täsir etdi. "Zawod mämişi" ýaş antigeros Aleks we zorluk we sosial pese gaçmak adaty ýagdaýa öwrülen geljekki dünýädäki durmuşy barada gürrüň berýär. Roman erkinlik, ahlak we adam tebigaty baradaky möhüm meseleleri gozgaýar.

Sowet Russiýasynda Oleşa adaty bolmadyk stilistikasy we temasy sebäpli çäklendirmeler we senzura bilen ýüzbe-ýüz bolýar. Eserleriniň täsirli diýlip ykrar edilendigine garamazdan, onuň stili we sowet jemgyýetine satirik garaýşy käwagt häkimiýetler bilen gapma-garşylyklara sebäp bolupdyr. Şeýle-de bolsa, Oleşa basyşlara we tankytlara garamazdan eserlerini ýazmagyny we neşir etmegini dowam etdirdi.

1930-njy ýyllarda edebi durmuşa işjeň gatnaşdy we uniwersitetlerde mugallymçylyk etdi. Şeýle hem ol Sowet Soýuzyna aýlanyp, şol döwrüň beýleki görnükli edebi şahsyýetleri bilen duşuşdy. 1960-njy ýylyň 10-njy maýynda Leningradda (häzirki Sankt-Peterburg) aradan çykdy.