Topish

Sentimentalizm ratsionalizm va maʼrifatga munosabat sifatida

Sentimentalizm adabiy yo’nalish sifatida XVIII asr Yevropa madaniyatida ratsionalizm va ma’rifatning ustunligiga javoban paydo bo’ldi. Adabiy tahlilning ushbu janrida sentimentalizm zamonaviy jamiyatda his-tuygʻu, hissiyot va maʼnaviy qadriyatlarning ahamiyatini taʼkidlab, ratsionalizm va maʼrifatga nisbatan hissiy va maʼnaviy muvozanat sifatida qanday namoyon boʻlgani oʻrganilmoqda.

Ratsionalizm va maʼrifat bilim va haqiqatning asosiy manbai sifatida aql, mantiq va fanni targʻib qildi. Ammo sentimentalistlar inson tabiati ratsionalistlar kutganidan ancha murakkab va ko’p tomonlama ekanligini ta’kidlashgan. Ular tinchlik va odamlar o’rtasidagi munosabatlarni tushunishda his-tuyg’u va sezgi muhimligini ta’kidladilar.

Adabiyotdagi sentimentalizm insoniy mehr-oqibat, rahm-shafqat va axloqiy qadriyatlarni himoya qilgan. Sentimentalistlarning asarlarida ko’pincha oddiy odamlarning fojiali taqdiri va azob-uqubatlari tasvirlangan, bu esa o’quvchilarni hamdardlik uyg’otib, ijtimoiy adolat va insonparvarlik sohasida harakat qilishga undagan.

Sentimentalizmni oʻrganish ratsionalizm va maʼrifatga munosabat sifatida madaniyat tarixidagi turli falsafiy oqimlar oʻrtasidagi murakkab munosabatlarni yaxshiroq tushunish imkonini beradi. U, shuningdek, turli tarixiy davrlarda odamlar uchun qanday hissiy va axloqiy ehtiyojlar muhim ekanini hamda adabiyot bu ehtiyoj va istaklarni qanday aks ettirayotganini koʻrish imkonini beradi. Adabiy tahlilning ushbu janri oʻquvchilarga adabiyot va madaniyat tarixida sentimentalizmning ahamiyati va rolini hamda uning zamonaviy jamiyatga taʼsirini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.